زانو دوردار یا خم لوله چیست؟ جدول کامل سایز + خرید

زانو دور دار

خم لوله یک اصطلاح عمومی در لوله‌کشی است که به عنوان “offset” نیز نامیده می‌شود. خم لوله عموما برای تغییر مسیر یک لوله برق بر روی آن اعمال می‌شود. این خم و ایجاد زاویه به نحوی است که شبیه به یک زانو دیده می‌شود. به همین جهت به آن زانو دوردار هم گفته می‌شود. زانو دوردار یکی از مقاطع لوله‌کشی و از قطعات اتصال‌دهنده در شبکه‌های لوله‌کشی برق محسوب می‌شود. این زانوها شرایطی را فراهم می‌کنند که مسیر لوله‌کشی یک تغییر جهت 45 درجه یا 90 درجه یا قائم را در حالت‌های افقی یا عمودی داشته باشند و انعطاف‌پذیری موردنظر پروژه را در زمان نصب لوله به لوله گالوانیزه برق می‌دهد.

خم لوله با استفاده از دستگاه خم کن (خمش گرم و خم سرد) ایجاد می‌شوند و صرفا برای یک نیاز خاص مناسبند. استفاده از خم‌ها کاملا اقتصادی است. چون اتصالات برقی مثل زانو با توجه به ابعاد برای کارفرما گران‌قیمت و پر هزینه‌تر است.

اندازه ریسمان	P.G 11	P.G 13.5	P.G 16	P.G 21	P.G 29	P.G 36	P.G 42	P.G 48
قطر خارجی D2 (میلی متر)	18.6	20.4	22.5	28.3	37	47	54	69.3
قطر داخلی D2 (میلی متر)	16.4	18	19.9	25.5	34.2	44	51	55.8
ضخامت دیوار S (میلی متر)	1.1	1.2	1.3	1.4	1.4	1.5	1.5	1.75
ارتفاع H (میلی متر)	120	150	160	200	220	300	350	400
طول نخ L (میلی متر)	15	15	18	20	22	27	30	32
شعاع R (میلی متر)	55	80	100	120	155	185	200	220

* استانداردهای نخ زانویی بر اساس DIN 40 430

* استاندارد ابعاد آرنج بر اساس DIN 49 003

 

سایز خم لوله یا زانو دوردار

خم لوله‌ها به دو صورت سفارشی و از پیش تعیین‌ شده و در  سایزهای متنوعی تولید می‌شوند. انتخاب سایزها به سایز لوله برق مورد استفاده کاملا وابسته است. از این رو کارفرما با توجه به نوع لوله و پروژه لوله‌کشی، سایز و درجه شعاع خاصی از آن را سفارش دهد. با این‌ حال برخی از ابعاد به صورت استاندارد عرضه و شناخته می‌شوند. بنابراین هنگام خرید و فروش لوله برق گالوانیزه و زانو دوردار باید به این ابعاد توجه کنید.

• 2 زاویه استاندارد 45 درجه و 90 درجه برای این محصول تعریف شده است.
• زانو دور دار از خم لوله‌های PG سایز 11، 13.5، 16، 21، 29، 36 و 48 تولید می‌شوند.
• ضخامت آنها متغیر و از 1 تا 2 میلی‌متر است.
• دارای قطر خارجی 18، 20، 22، 28، 37، 47 و 60 می‌باشد.

 

متریال ساخت زانو دور دار

اغلب لوله‌های برق یا کاندوئیت‌ها از موادی مثل فولادهای کربنی، فولادهای آلیاژی، فولادهای ضدزنگ تولید می‌شوند. اما فولاد گالوانیزه محبوب‌ترین گروه متریال است. خم لوله هم همانطور که از نامش پیداست، از خم شدن همین لوله‌ها تولید می‌شود. از این رو جنس بدنه آنها نیز با لوله‌ها مشترک و یکسان است و قطعا، سازگاری و هماهنگی بالایی با لوله‌ها دارند. پس به راحتی می‌توانید از این قطعات به همراه کاندوئیت‌ها استفاده کنید.

ویژگی‌های زانوی دوردار

• وزن سبکی دارند.
• گالوانیزه و ضد زنگ هستند.
• در برابر حرارت و پوسیدگی از مقاومت خوبی برخوردارند.
• نصب، راه‌اندازی، حذف و تعویض آن بسیار سریع و آسان است.
• دوام و عمر طولانی دارد.
• رزوه دارند و به واسطه اتصالاتی مثل بوشن به راحتی به لوله برق متصل می‌گردند.
• به واسطه رزوه تعویض آنها نیز آسان است.
• انواع مختلف گالوانیزه دارند.
• با توجه به کیفیت و طول عمر بالا، کاملا مقرون به صرفه هستند.

 

کاربرد خم لوله یا زانو دوردار

از لوله‌ها عموما برای عبور و انتقال سیالات و مواد مختلف مانند آب، فاضلاب، نفت و گاز و غیره استفاده می‌شود. به دلیل کاربردهای مختلف لوله‌ها، تنوع آنها در تولید بسیار زیاد است. با این حال فارق از نوع و جنس لوله، گاهی شرایط به نحوی است که باید مسیر انتقال تغییر کند. به همین دلیل از خم لوله یا زانو دوردار استفاده می‌شود.

علاوه بر تغییر مسیر، خم لوله یا زانو دوردار در صنایع مختلف نیز کاربردهای مختلفی دارند. به عنوان مثال، از آنها برای ساخت درب و پنجره گرد و قاب‌های منحنی نیز استفاده می‌گردد.

به طور کل، از خم لوله‌ در صنایع زیر به وفور استفاده می‌شود:

1. نیروگاه‌ها
2. کابل‌کشی برق مجتمع‌های مسکونی، تجاری، صنعتی، پارکینگ‌ها و ….
3. مبدل‌های حرارتی
4. درب و پنجره گرد
5. قاب‌های منحنی
6. پتروشیمی
7. لوله‌های تهویه
8. ساخت ماشین آلات
9. توربین‌ها

روش تولید زانو دوردار و خم کاری لوله‌ها

لوله‌های گالوانیزه برق، با روش‌های مختلفی خم می‌خورند. با توجه به ضخامت کنترل شده، نوع گالوانیزه و هدف کاربردی لوله، روش‌های مختلفی برای خم زدن وجود دارد. این روش‌ها با استفاده از دستگاه‌ها و تجهیزات مخصوص اجرا می‌گردد.

• خم‌کاری لوله به روش سرد

خم‌کاری به روش سرد برای لوله‌هایی با ضخامت کم مناسب است. چون این روش خم‌کاری، انعطاف‌پذیری زیادی ندارد.

به طور کلی ابتدا لوله را به‌ وسیله گیره، در داخل دستگاه محکم نگه می‌دارند. سپس شروع به چرخاندن لوله می‌کنند. توجه داشته باشید چنانچه لوله در جای خود محکم نباشد، مانع از تغییر شکل سطح مقطع و بیضی شدن لوله می‌شود. اما خم‌کاری به روش سرد، با توجه به شرایط لوله‌به چند نوع زیر گروه تقسیم می‌شود.

نوعی خم‌کاری سرد به نام خم‌کاری پرسی وجود دارد برای زمانی که شعاع لوله خمیده یا تغییر سطح مقطع لوله اهمیت چندانی نداشته باشد. نیروی مورد نیاز برای خم کردن لوله در این روش، به‌وسیله‌ جک هیدرولیکی تامین می‌گردد.

برای خم کردن لوله با قطر زیاد، روش خم‌کاری سه‌غلتکی به کار گرفته می‌شود. در این روش، لوله موردنظر از بین سه غلتک عبور داده می‌شود تا به‌صورت خمیده شکل بگیرد.

خم‌کاری فشاری، نوع دیگری از  قالب به‌صورت ثابت باقی می‌ماند و کفشک لغزان، لوله را در حین چرخش به دور قالب فشار می‌دهد.

مزیت خمکاری به روش سرد این است که پس از اتمام فرآیند خم‌کاری، نیاز به تمیز کردن لوله و پوسته زدایی آن وجود ندارد و پس از پایان کار نیز می‌توان به راحتی عیوب ظاهری را برطرف کرد.

روش خم‌کاری سرد برای تولید خم لوله یا زانو دوردار شامل خم‌کاری کششی چرخشی، خم‌کاری فشاری، خم‌کاری پرسی و خم‌کاری سه‌غلتکی هست.

 

• خم‌کاری لوله به روش گرم

روش خم‌کاری گرم برای تولید خم لوله یا زانو دوردار یک روش قدیمی به شمار می‌آید. در این روش لوله برای خم پذیری گرم می‌شود. در نتیجه امکان آسیب‌پذیری برای لوله‌ها وجود دارد. چون لوله بافت بدنه فولادی را نرم می‌کند و می‌تواند به ساختار آن آسیب برساند. از این رو در صنایع از این روش کمتر استفاده می‌گردد.

علاوه بر آن در روش خم‌کاری گرم از سوخت‌های فسیلی، القای مغناطیسی یا هدایت الکتریکی به ‌عنوان منابع حرارتی جهت گرم کردن لوله استفاده می‌شود. از این رو در مقابل ارزش اقتصادی پایین، آلودگی زیست محیطی بالایی دارد. در نتیجه کمترین میزان مصرف از این روش وجود خواهد داشت.

از روش خم‌کاری گرم، در زمانی که باید نسبت شعاع لوله خمیده به قطر آن، کم باشد یا قطر و ضخامت لوله بسیار بالا و استحکام آن زیاد باشد، معمولاً از روش خم‌کاری گرم استفاده می‌شود.

ویژگی‌های روش خم‌کاری گرم، عبارتند از:

• میزان تغییر ضخامت دیواره‌های لوله کنترل می‌شود.
• امکان دارد در اثر گرما دهانه لوله بیضی شکل شود یا در سطح مقطع آن چروک‌خوردگی ایجاد گردد.
• از این روش معمولا برای لوله‌ها با ضخامت و قطر زیاد استفاده می‌گردد.
• این روش به دلیل مصرف انرژی زیاد برای حرارت دادن لوله بسیار پر هزینه است.

نکته: پس از پایان کار خم‌کاری، عملیات تمیزکاری باید انجام گردد.

• خم‌کاری القایی

روش خم‌کاری القایی محبوب‌ترین روش برای تولید خم لوله یا زانو دوردار است. چون نیاز به هزینه اولیه زیادی ندارد، آلودگی زیادی تولید نمی‌کند و کاربرد گسترده‌ای دارد. مزیت این روش نسبت روش‌های خم‌کاری گرم و سرد این است هیچکدام از ایرادات احتمالی 2 روش دیگر در این روش، به لوله اعمال نمی‌گردد. در این روش ابتدا لوله مورد نظر در یک کویل قرار می‌گیرد و سپس جریان الکتریکی از کویل عبور می‌کند.

در این حالت، بخشی از لوله که قرار است خم شود، به‌صورت موضعی گرم و بدون اعمال فشار خم می‌گردد و در نهایت با آب سرد خنک می‌شود.

ویژگی‌های خم‌کاری لوله به روش القایی، عبارتند از:

1. با این روش لوله‌های فولادی را بدون تغییر فرم سطح مقطع و با زاویه تند تولید می‌کنند.
2. محدودیت برای خم کردن لوله‌ها در طول و شعاع متفاوت وجود ندارد.
3. در این روش به جوشکاری نیاز نیست.
4. روش خم‌کاری القایی با سرعت بالایی انجام می‌شود و بازدهی بالایی دارد.

 

مزایای استفاده از زانوهای دوردار گالوانیزه

• سبک
• ضد زنگ
• مقاومت در برابر حرارت بالا
• مقاومت بالا در برابر تنش‌های مکانیکی، ضربه، فشار و سایش
• تنوع در زاویه خمش
• مقاومت در برابر پوسیدگی
• نصب و راه اندازی سریع به واسطه رزوه‌ها
• طول عمر بالا
• عدم شل شدگی
• قیمت مناسب و مقرون به صرفه

پر استفاده‌ترین اتصالات زانو دور دار

• زانو دوردار 90 درجه :

در این نوع، لوله با زاویه 90 درجه خم می‌شود. دو سر زانویی نسبت به هم حالت گونیایی دارند. در مسیرهایی که باید به طور کامل جهت تغییر کند از این گروه خم لوله استفاده می‌شود.

• زانو دوردار 45 درجه :

در این گروه از زانو دوردار، لوله به زاویه 45 درجه خم می‌خورد. در مسیرهایی که شیب خم یا تغییر مسیر کابل ملایم است از این گروه خو لوله استفاده می‌گردد.

پوشش گالوانیزه در زانو دوردار

برای محافظت از لوله‌ها و زانو دوردار فولادی در برابر رطوبت و تنش‌های محیطی، عموما آنها را گالوانیزه می‌کنند. اصولاً برای گالوانیزاسیون فولاد از روش‌های مختلفی مانند گالوانیزه گرم، زواند دوردار فابریک یا گالوانیزه سرد استفاده می شود. اما محبوب‌ترین نوع پوشش گالوانیزه، پوشش گالوانیزه گرم است.

• زانو دوردار گالوانیزه گرم

زانو دوردار از خمش لوله‌های PG  فولادی (یا آهن) شکل می‌گیرند. این لوله‌ها در حین نورد، فرم‌دهی و برش، دچار آلودگی‌های کارگاهی می‌شود. از این رو، پیش از گالوانیزاسیون، زانو دوردار فولادی را چربی‌زدایی کرده و اسیدشویی می‌کنند. سپس آن را شستشو داده و واکس‌زنی می‌کنند. این مراحل باعث پاکسازی فولاد و جذب بهتر مواد گالوانیزه می‌شود. پس از آن، زانو دوردار فولادی را در وان مذابی از فلز روی (Zn)، وارد کرده و در آن غوطه‌ور می‌کنند. ضخامت پوشش گالوانیزه در این نوع گالوانیزه به 90 میکرون هم می‌رسد. این نوع زانو دوردار، مقاومت بسیار بالایی در برابر ضربه، فشار، رطوبت و سایر آسیب‌های محیطی دارند.

زانو دوردار گالوانیزه پس از حمام مذاب، خشک شده و اثرات شره کرده گالوانیزه، از روی آن آخالگیری می‌شود تا مانعی برای نصب و حرکت بست‌ها داخل ریل نباشد.

• زانو دوردار گالوانیزه فابریک

این نوع از زانو دوردار از فرم‌دهی و نورد ورق‌های گالوانیزه تولید می‌شوند. در حقیقت پروسه گالوانیزاسیون پیش از تولید زانو دوردار و روی ورق خام انجام می‌گیرد. ضخامت پوشش گالوانیزه تا 20 میکرون است. مقاومت این نوع خم لوله از زانو دوردار گالوانیزه گرم در برابر رطوبت کمتر است. اما با توجه به ذات فولاد، مقاومت بالایی در مقابل تنش‌های مکانیکی دارد. از این رو با مناطق با درجه رطوبت بالا خیلی توصیه نمی‌شود.

• زانو دوردار گالوانیزه سرد

این نوع زانو دوردار پس از تولید با ورقه فولاد سیاه (یا آهن)، وارد بخش گالوانیزاسیون می‌شود. زانو دوردار پس از چربی زدایی، اسیدشویی و آماده سازی، مواد گالوانیزه بر روی سطح آن اسپری می‌شود. ضخامت پوشش گالوانیزه آن بسیار کم و حدود 5 الی 8 میکرون است. به همین دلیل نسبت به 2 مدل قبلی مقاومت کمتری در برابر رطوبت دارد. طول عمر آن گاها زیر 10 سال است.

 

تفاوت خم لوله (زانو دوردار) و زانو

• به زانویی، آرنج نیز می‌گویند، اما زانو دوردار به نام خم لوله معروف است.
• حداقل شعاع خمشی خم لوله‌ها عموما 1.5 برابر شعاع لوله (R) هستند. اگر این شعاع خمشی کمتر از 1.5 R باشد به آن زانو می گویند.
• طول بازو در زانو دوردار بلندتر از زانویی است.
• یکی از اساسی‌ترین تفاوت آنها، آرنج نسبتاً کوتاه از خم است، R=1D تا 2 D elbow بیشتر از 2D خم است.
• زانوها عموما در دارند. در حالی که زانو دوردار، در دار نیست و از خمش لوله برق ایجاد می‌شود.
• قیمت آرنج بالاتر از خم است. اما عملکرد هزینه بسیار بالاتر از خم شدن است.

قیمت مناسب زانو دوردار

تعیین قیمت زانو دوردار و سایر کالاهای گالوانیزه، به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما به طور کل می‌توان گفت که قیمت زانوهای دوردار گالوانیزه گرم به علت مقاومت بسیار بالا و هزینه تعمیر و نگهداری بسیار پایین، از سایر زانوهای دوردار گرانتر است.

خرید و فروش زانو دوردار

چنانچه قصد خرید زانو دوردار گالوانیزه و سایر تجهیزات برقی را جهت راه‌اندازی پروژه برقی دارید، می‌توانید این تجهیزات گالوانیزه را مستقیما از تولیدکننده خریداری نمایید. خرید از تولیدکننده قطعا به نفع شماست. چون با خرید مستقیم از تولیدکننده، علاوه بر آنکه از کیفیت کالا مطمئن خواهید بود، از ضمانت و آفرهای تولید نیز بهره خواهید برد. قیمت در پتروگرایش رقابتی است. علاوه بر آن با حذف هزینه‌های واسط، با نزدیک‌ترین قیمت به کف بازار خرید خواهید کرد.

پتروگرایش به عنوان یک تولیدکننده مستقل در زمینه تولید انواع لوله و تجهیزات برقی و فروش لوله برق و اتصالات گالوانیزه مرتبط در این راه، ید طولانی و اعتبار بالایی در بازار تجهیزات برق دارد.

شما می‌توانید جهت مشاوره و خرید اتصالات گالوانیزه برق و انواع لوله برق و اتصالات مرتبط، با مشاوران و کارشناسان پتروگرایش تماس حاصل فرمایید و از مشاوره رایگان نیز بهرمند گردید.