همه گیاهان برای رشد نیاز به وجود یک سری فاکتورها دارد. از جمله، اکسیژن، مواد معدنی، دمای مناسب و نور. تقریبا هیچ گیاهی بدون وجود حتی یکی از این فاکتورها، زنده نمیماند. از این رو چنانچه قصد پرورش گل یا گیاهی را دارید، باید تمام این آیتمها را فراهم آورید.
گلخانه شیشهای چه گلخانهای است؟
گلخانه شیشهای یک سازه گلخانهای است که از پروفیل و لوله گلخانه و شیشه بنا میشود. این سازه که یک پیشرفت فناوری در عرصه کشاورزی محسوب میگردد، یک محیط کاملا ایدهآل برای پرورش انواع گل و گیاه است. بدنه و اسکلت سازه، از لوله و پروفیل گلخانه است که به وسیله شیشههای مخصوص، دیوار میشود. چنین محیطی برای پرورش تجاری انواع گیاهان (زینتی، خوراکی و دارویی) به خصوص گیاهان حساس، بسیار مناسب است. ساختار شیشه در ساخت گلخانه شیشهای، باعث میشود تا هم نور کافی به محیط داخل گلخانه وارد شود و هم از اتلاف انرژی داخل به بیرون جلوگیری گردد.
تاریخچه ساخت گلخانه شیشهای
اگر به دنبال ریشه ساخت گلخانهها و کشت گلخانهای بگردیم، به تمدنهای باستانی میرسیم. برخی از مورخان معتقدند که در قرن ششم قبل از میلاد باغهای معلق بابل از نظر ساختار محیط و سیستمهای آبیاری، بسیار شبیه به گلخانهها بودند. اولین گلخانه که کوچک و دستی بود، 30 سال پس از میلاد مسیح و به خاطر بیماری تیبریوس امپراطور یونان، و نیاز او به یک داروی گیاهی فصلی احداث شد.
کشاورزی و گلخانهسازی با آهن و چوب در حدود قرن 8 الی 14 میلادی توسط دانشمندان اسلامی پیشرفتهای عظیمی داشت. آنها کشت و کار در محیطهای سر پوشیده را توسعه دادند. در برخی از منابع اطلاعاتی آمده که مصریها اولین کسانی بودند که در اواخر قرن 15ام برای ساخت گلخانه اقدام کردهاند. البته در برخی از منابع نیز از رومیان باستان نام برده میشود.
در قرن 16 میلادی یک گیاه شناس فرانسوی اولین گلخانه را در ایتالیا برای تحقیقات علمی بر روی گیاهان بنا کرد. با آغاز انقلاب صنعتی در قرن 18 و توسعه تکنیکهای تولید آهن، فولاد و شیشه در قرن 19ام، گلخانههای بزرگتر و پیچیدهتری طراحی و ساخته شدند. با آغاز جنگ جهانی، احداث گلخانهها نقش مهمی در تامین غذا و داروی اروپاییان داشت. کشور هلند یکی از کشورهایی بود که نقش مهمی در این راستا ایفا میکرد. با وجود گسترش این تکنولوژی در سراسر جهان، هنوز هم کشور هلند در این صنعت یکی از سرآمدان است. بطوریکه امروزه به عنوان بزرگترین کشور تولیدات گلخانهای شناخته میشود. این روزها گلخانهها در صنعت تغذیه و دارویی جهان نقش مهم و موثری دارند.
انواع گلخانههای شیشهای
گلخانه های شیشه ای از نظر ساختار به گروههای مختلفی تقسیم می شوند. از جمله:
گلخانههای شیشهای ثابت:
این گلخانهها، جهت بهره برداری بلند مدت احداث می شوند و پس از ساخت قابلیت جابجایی ندارند. پایه های آنها در زمین محکم است. کلیه تجهیزات گلخانه بر پایه دائمی بودن، تهیه میشود. گلخانههای ثابت شیشهای، معمولا بسیار وسیع هستند و جنبه تجاری دارند.
گلخانه شیشهای متحرک:
این نوع گلخانهها همانطور که از نامشان مشخص است، قابلیت جابجایی دارند و برای کشتهای موقت بسیار مناسباند.
این گلخانهها ابعاد کوچکتری دارند. اسکلت آنها میتواند آهن گالوانیزه یا چوب باشد. اما به شیوهای طراحی میشوند که به راحتی بتوان در مدت زمان کم، آن را جابجا کرد.
علاوه بر آن گلخانههای شیشهای از نظر شکل ظاهری و نحوه ساخت به 2 نوع گلخانه تمام شیشه و گلخانه نیمه شیشه گروهبندی میشوند:
-
گلخانه تمام شیشه ای
در گلخانه تمام شیشه، سراسر دیوارهای گلخانه با شیشه پوشانده میشود. به زبان سادهتر، شیشه از سطح زمین تا سقف را در تمام جهات میپوشاند. از این رو این گلخانه برای پرورش گیاهانی که در کف گلخانه روییده میشوند یا ارتفاع کمی دارند (مثل سبزیجات) بسیار مناسب است.
-
گلخانه نیمه شیشه ای
گلخانه نیمه شیشهای گلخانههای هستند که برای ساخت بخشی از دیوار آنها به جز شیشه از مصالح دیگری مانند: چوب، آجر، بلوک و… استفاده میشود. این بدان معناست که گلخانه یک دیواره کوتاه غیر شیشهای دارد و شیشه نسبت به سطح زمین کمی بالاتر و روی این دیواره و سقف (گاها بخشی از سقف) قرار میگیرد. از این رو برای کشت گیاهانی که نیاز به بستر گلخانه ندارند مناسبتر است.
ضخامت شیشه گلخانه
هر شیشهای برای احداث گلخانه مناسب نیست. این شیشهها باید ویژگیهای مخصوص به خود را داشته باشند. UV، درصد نوری که از آن میگذرد، ضخامت مناسب و … جزو ویژگیهای شیشههای قابل استفاده در گلخانههای شیشهای است. با توجه به نوع محصول و میزان درصد نور لازم برای گیاه میتوانید شیشه مناسب با ضخامت مورد نیاز را خریداری کنید.
ضخامت شیشه های گلخانه باید به نحوی باشد که با کوچک ترین ضربه آسیب نبینند. نور کافی از آن گذر کند. همچنین هوایی در آن رد وبدل نشود.
ضخامت استاندارد برای شیشه گلخانه 4 میلیمتر است و این ضخامت در تمام طول آن یکسان میباشد. البته شیشه با ضخامت کمتر هم در بازار وجود دارد که از نظر قیمت ارزانتر است، اما استفاده از آن خیلی توصیه نمیشود. ضخامت شیشههای گلخانه، از 4 تا 8 میلیمتر با توجه به منطقه جغرافیایی و میزان نوری که لازم است به گیاهان تابیده شود، متغیر است. در مناطقی که بادهای شدید میوزد و احتمال طوفان شدید در آن زیاد است، احتمال خطر شکستن شیشه وجود دارد. از این رو هنگام خرید شیشه با یک مشاور، مشورت کنید.
انواع شیشه های گلخانه
شیشه در گلخانههای شیشهای یک نقش کلیدی و بسیار مهم در ایجاد شرایط محیطی مطلوب برای رشد گیاهان دارد. از این رو انتخاب یک شیشه مناسب برای گلخانه بسیار مهم است. شیشههای مناسب برای ساخت گلخانه انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
-
شیشه ساده:
از شیشههای ساده معمولا به عنوان پوشش اصلی گلخانهها استفاده میشود. این شیشهها به نسبت نازک هستند. در برابر ضربه و تغییر دمای محیط، مقاومت کمتری دارند و احتمال شکستن آنها بر اثر آسیبهای محیطی بیشتر است. از نظر هزینه نیز قیمت کمتری نسبت به سایر شیشهها دارند.
استفاده از این شیشه ها، برای مناطق کم تردد عالی است. همچنین برای استفاده در مناطقی که در معرض برف سنگین، بادهای شدید یا سایر عوامل آب و هوایی نامساعد قرار نمی گیرد، مناسب میباشد.
-
شیشه سکوریت:
شیشه سکوریت مقاومت بیشتری در برابر فشار و ضربه نسبت به شیشه ساده دارد. این شیشهها به راحتیِ شیشههای ساده نمیشکند. اما در صورت شکستن، به قطعات کوچک پودری تبدیل شده و قطعات برنده و شمشیری کمتری نسبت به شیشه های عادی ایجاد می کند. این قطعات به صورت آبشاری فرو میریزد. از این نوع شیشه برای افزایش ایمنی استفاده میشود.
شیشه سکوریت میتواند فشاری به اندازه وزن 40 کیلوگرم و دمای تقریبا ۲۴۰ درجه سلسیوس را تحمل کند. در در اثر تابش مداوم آفتاب، تغییر رنگ نمیدهد. با توجه به ویژگیهای منحصر بفردش، قیمت مناسبتری هم دارد. از این رو به عنوان بهترین و اصلیترین شیشه در ساخت گلخانههای شیشهای شناخته میشود.
-
شیشه فلوت
فرایند ساخت شیشههای فلوت همان فرایند ساخت شیشه های ساده است که برای اثرگذاری بهتر آنها را در مایع قلع فرو میبرند. شیشههای فلوت عایق بسیاری خوبی در برابر تغییرات دمایی است. کیفیت این شیشهها بالاست و علاوه بر کاربرد در حوزه ساخت گلخانه، انتخاب خوبی است جنبه تزئینی دارد و میتوانید گلخانههای شیشهای آینهای زیبا داشته باشید. اما استحکام این شیشهها از شیشه سیکوریت کمتر است.
-
شیشه لمینت:
شیشه لمینت یک شیشه ترکیبی است که از دو یا چند لایه شیشه ساده با یک لایه فیلم میانی (پلی وینیل بوتیرال PVB) تشکیل شده است. این لایه میانی باعث میشود تا در صورت شکستن، شیشه نشکند و در معرض خطر قرار نگیرد. از شیشه های لمینت علاوه بر ساخت گلخانه، به عنوان شیشههای جلوی اتومبیلها نیز استفاده میشود. هرچند مهمترین ویژگی شیشه های لمینت ویژگی غیر نشکن بودن آنهاست، اما در مواقع اضطراری امکان فرار را کاهش میدهد.
علاوه بر این، شیشههای چند لایه تا ۹۹ درصد از اشعه ماوراء بنفش ورودی را مسدود میکنند(تعداد لایهها در این زمینه موثر عمل میکند). این موضوع از گیاهان داخل گلخانه در برابر اشعات مضرر آفتاب محافظت مینماید. همچنین برخی از این شیشهها به عنوان عایق صدا نیز عمل میکنند. شیشههای لمینت یک انتخاب عالی برای سقف گلخانهها است. اما گاهی به عنوان دیوار گلخانه نیز استفاده میشود. این شیشهها، به عنوان گرانترین شیشههای گلخانه ای معرفی میشوند.
-
شیشه تک جداره و دو جداره:
نمونه این شیشهها را در پنجره های 2 جداره دیدهاید. این شیشهها دارای لایههای جداگانهای هستند و میتوانند عایق حرارتی و صوتی فراهم کنند. از این شیشهها عموما برای ساخت گلخانههایی که نیاز به کنترل حرارت و صدا دارند، استفاده میشوند. گفته میشود شیشههای 2 جداره ۸۰٪ قابلیت انتقال نور دارد. اما با گذشت زمان و مات شدن شیشه، این مقدار کاهش هم مییابد.
ویژگی های یک گلخانه شیشهای
- عبور کامل نور
- کنترل مقدار نور و گرمای داخل گلخانه
- یو وی ( UV )مناسب
- عایق بندی مناسب
- تهویه مناسب
مزایای گلخانههای شیشهای
گلخانههای شیشهای یکی از محبوبترین گلخانهها هستند. این گلخانهها علاوه بر زیبایی ظاهری، مزایای بسیاری نیز دارند. از جمله:
- قابلیت نصب آسان و سریع
- امکان پرورش گیاهان مختلف
- ظاهر سازه بسیار شیک است.
- دارای مقاومت و ایمنی بالا میباشد.
- در هر مکانی (پشت بام، حیاط و…) قابل نصب است.
- از خروج هوای داخل به بیرون و بلعکس جلوگیری میکند.
- شرایط آب و هوایی مناسب برای رشد گیاهان ایجاد میکند.
- قابلیت نصب سایر تجهیزات پرورش گیاه در گلخانه
- ساخت گلخانه شیشهای به دو صورت ثابت و متحرک ساخته میشود.
- عملکرد مناسب در محافظت از گیاهان مختلف در شرایط جوی نامساعد
- بهداشت محیط بیشتر و تجمع آلایندگی کمتر است.
- شیشه به راحتی تمیز و پاک میشود.
- گلخانههای شیشهای تقریبا ۱۰۰٪ نور را از خود عبور میدهند. اما شدت ورود نور قابل کنترل است.
- طول عمر این گلخانه ها بسیار بالاست و میتواند با عمر مفید ۴۰ تا ۵۰ سال بدون خرابی کار کند.
- هزینه خرید شیشه بیشتر از پلاستیک است. اما در برابر هزینه پرداخت شده بازدهی مناسبی دریافت کنید.
- ایجاد وضوح دید از محیط بیرون به فضای داخل و بلعکس
- شیشه گلخانهای برخلاف مواد دیگر کاملا بی اثر و غیر قابل احتراق است.
- در برابر اشعه ماوراء بنفش و تخریب آلاینده هوا مقاوم است. در صورت تمیز کردن منظم، انتقال اولیه اشعه خود را حفظ میکند.
- قابلیت بازیافت دارد.
- آسیبی به محیط زیست نمیزند.
معایب گلخانه شیشهای
- میزان زیادی از انرژی از طریق شیشه به هدر میرود.
- از آنجا که شیشه زودتر سرد میشود و محیط گلخانه را سردتر میکند، در نتیجه مصرف سوخت نیز افزایش مییابد.
- هزینه خرید شیشه بسیار بالاست و هرچه گلخانه وسیعتر باشد، هزینه بیشتری باید پرداخت شود.
- نصب پوشش شیشهای نیاز تجهیزات بیشتری دارد.
- برای نصب شیشه به قابها، پایههای نگهدارنده و تجهیزات محافظتی متعددی نیاز است.
- با توجه به وزن شیشه، وزن سازه نیز افزایش مییابد.
- تمیز کردن شیشهها به خصوص در قسمت سقف، بسیار سخت و وقتگیر است.
گلخانه شیشهای بهتر است یا پلاستیکی
هر کدام از انواع پوشش شیشهای و پلاستیکی در ساخت گلخانه، مزایا یا معایب خاص خود را دارند. از این رو بسیاری از کشاورزان و گلخانه داران، برای انتخاب یکی از این پوششها مردد هستند. بگذارید این 2 پوشش را با هم مقایسه کنیم:
هر دو متریال، شفافند و امکان عبور نور طبیعی را فراهم میکنند. به همین دلیل جزو اصلیترین تجهیزات پوششهای گلخانهای محسوب میشوند. شیشه، یک متریال سنتی در ساخت گلخانه است. از طرفی بسیاری از طرفداران محیط زیست، به دنبال راهکارهایی برای کاهش مصرف پلاستیک هستند تا آسیب کمتری به محیط زیست و طبیعت وارد شود. اما از مزایای پوشش پلاستیکی نباید غافل شد.
- طول عمر شیشه بیشتر ار پلاستیک است.
- شیشه احتمال شکستن دارد. اما پلاستیک هم ممکن است در اثر جزئیترین خراش پاره شود.
- در صورت نیاز به تعویض، شیشه به راحتی از پایه های نگهدارنده و قاب جدا شده و تعویض میگردد، بدون آنکه نیاز به تعویض سایر شیشهها باشد. اما تعویض پلاستیک دردسرهای مخصوص به خود را دارد و گاها مجبور به تعویض پوشش کل سازه خواهید شد.
- خرید هزینه شیشه بیشتر از پلاستیک است. اما ماندگاری بیشتری دارد.
- تجمع آلودگی بر بدنه شیشه ضعیف است. اما پلاستیک آلودگی بیشتری نسبت به شیشه جذب میکند.
- شیشه قابلیت تمیز شدن دارد. اما پلاستیک را پس از مدتی مجبور به تعویض خواهید بود.
- شیشه ظاهر شفافی دارد که 100% نور را از خود عبور می دهد. اما پلاستیک بافت مات دارد و نور کمتری از خود عبور میدهد.
- شیشه همیشه شفافیت خود را حفظ میکند. اما پلاستیک پس از مدتی کدر و زرد میشود. این موضوع در مقدار نور عبوری به داخل گلخانه تاثیر منفی میگذارد.
- شیشه سرمای بیشتری را به داخل انتقال میدهد. اما پلاستیک نسبت به دمای داخل عایقتر عمل میکند.
- در مقابل شیشه مانع از خروج هوای گرم به بیرون می شود. در حالی که پلاستیک در امر خیلی موفق نیست. به خصوص که ایجاد درز در پوششهای پلاستیکی گاها ایجاد میشود. از این رو استفاده از پوشش پلاستیک در گلخانههای مناطق سردسیر اصلا پیشنهاد نمیشود.
- شیشه عایق صوتی بهتری نسبت به پلاستیک است.
- شیشه در پروسه تولید و نصب کمترین میزان زباله و دور ریز را ایجاد میکند. در حالی که تولید، نصب و جابجایی پوشش های پلاستیکی زباله بیشتری را تولید میکند که این موضوع اصلا برای محیط زیست خوشایند نیست.
- در تولید شیشه هیچ گونه مواد شیمیایی استفاده نمیشود.
- شیشه نسبت به پلاستیک مقاومت بیشتری در برابر فشار، باد، طوفان و شرایط محیطی دارد.
- پوششهای پلاستیکی گلخانه سبکتر هستند و وزن کمتری را به سازه تحمیل میکنند.
محصولات گلخانه شیشهای
تقریبا هر نوع گیاهی را با هر روش کشت گلخانهای میتوان در گلخانههای شیشهای پرورش داد. انواع گلها و درختچههای زینتی و آپارتمانی، گیاهان دارویی (مثل رزماری، اسطخودوس، مریم گلی، نعنا و …) و انواع سبزیجات و گیاهان خوراکی (مثل بادمجان، گوجه فرنگی، هویج، فلفلها، توتفرنگی، اسفناج، پیازچه، انواع کلم و کاهو، مارچوبه، انگور، صیفیجات و ….) را میتوان در گلخانههای شیشهای تولید کرد و پرورش داد. محصولات گلخانهای و به خصوص گلخانههای شیشهای، پتانسیل بالایی برای عرضه در بازار دارند.
روش های ساخت گلخانه شیشه ای
مراحل ساخت گلخانههای شیشهای بسیار شبیه به ساخت سایر گلخانهها میباشد. بسیاری از قطعات سازه گلخانه به استثنای پوشش (شیشه یا پلاستیک) مشترک است و فقط از نظر مدل و ابعاد میتواند متفاوت باشد.
برای احداث یک گلخانه، لازم است به نکات زیر توجه کنید:
-
محل و زمین برپا کردن گلخانه
شرایط زمین مد نظر شما بسیار مهم است.
- در چه منطقه جغرافیایی قرار گرفته است!
- چقدر با منابع آبی فاصله دارد!
- مساحت زمین چقدر است!
- جنس خاک زمین!
- شرایط آب و هوایی منطقه!
- نورگیر بودن!
- راه زمینی دسترسی به زمین!
پس از انتخاب محیط مشغول نصب اسکلتها و قرار دادن شیشه ها میشوید. پیش از نصب تعیین کنید که شکل و ساختار گلخانه ثابت یا متحرک است. یا تمام شیشه باشد یا نیمه شیشه.
-
اسکلت سازه:
بدون در نظر گرفتن نوع پوشش دیواره، لوله گالوانیزه گلخانه، بهترین انتخاب برای اسکلت سازه شما خواهد بود. علاوه بر آن از اسکلتهای فلزی و غیر فلزی دیگری نیز میتوان استفاده کرد. پیش از انتخاب نکات ایمنی، مزایا و معایب هر کدام را بررسی کنید. فوندانسیون و شیب سازه را بررسی کنید. همچنین جای در و پنجره را مشخص نمایید.
-
نصب تجهیزات
پس از اتمام نصب شیشهها و پایان ساخت سازه، میبایست تجهیزات گلخانه را نصب کنید. سیستم برق و لامپهای مناسب، تهویه و فنها، لولهها و سیستم آبرسانی، سیستم گرمایش و سرمایش، قفسه (در صورت نیاز)، نصب ابزار مورد نیاز مثل تجهیزات کشت هیدروپونیک، توریهای ضد حشره و …
-
تحت کنترل قرار دادن محیط گلخانه
پس از نصب تجهیزات میبایست شرایط کنترل محیط آن را نیز مهیا کنید. شرایط دمای داخل گلخانه برای بهترین وضعیت را برای فتوسنتز ، در حدود 50 تا 85 در جه فارنهایت است. تهیه خاک و کود مناسب، کنترل گاز کربنیک در محیط، زهکشی مناسب و بادشکن موارد بعدی است که برای داشتن یک گلخانه پویا باید بررسی شود.اکنون می توانید کار را شروع کنید و بذر یا نشای گیاه موردنظرتان را بکارید.
قیمت گلخانه شیشه ای
پیش از راه اندازی گلخانه، میبایست یک بودجه ای را برای آن تعیین کرد. قیمت ساخت گلخانه شیشهای را بر اساس برخی ویژگیهای گلخانه تخمین میزنند.
- اولین ویژگی تاثیرگذار مساحت گلخانه شماست. طبیعتا هر چه مساحت بیشتر باشد، به شیشه و تجهیزات بیشتری نیاز خواهید داشت. در نتیجه هزینه بیشتر است.
- دومین نکته تاثیرگذار فاصله گلخانه از شهر است. هرچه گلخانه را دورتر از شهر احداث کنید ملزم به تقبل هزینههای بیشتری خواهید بود. علاوه بر هزینههای حمل و نقل، برای لولهکشی آب و برق کشی، هزینه و زحمت بسیار زیادی به شما تحمیل میکند.
- چنانچه گلخانهها را متصل به یکدیگر برپا کنید، در زمان و هزینه صرفهجویی میکنید. اما با برقرار کردن گلخانههای مستقل مجبور به تقبل پرداخت هزینههای چند برابری خواهید بود.
- هر چه سازه شما فانتزیتر باشد،
- هرچه برای ساخت گلخانه از تجهیزات با کیفیتتری استفاده کنید، هزینه شما بیشتر خواهد بود.
- شرایط بازار را نیز باید در نظر بگیرید. تغییر قیمت ارز، فولاد، شیشه و شرایط بازار مستقیما بر قیمت تاثیرگذار است.
سخن پایانی
احداث گلخانه شیشهای، یک انقلاب بزرگ در صنعت غذایی و کشاورزی جهان محسوب میشود. بسیاری از گیاهان با ارزش غذایی و دارویی در این گلخانهها پرورش مییابند. از این رو ارزش این سازههای شیشهای برای زندگی بشر، بسیار بالاست. گلخانههای شیشهای گرما و رطوبت را با بالاترین درصد در فضای داخل گلخانه نگه میدارند. از این رو بهترین اسکلت برای گلخانههای شیشهای، لوله و پروفیل گالوانیزه است تا از خطر خوردگی در امان بمانند. پتروگرایش یکی از تولیدکنندگان انواع لوله و پروفیل گالوانیزه گلخانه با برند PGCO است و شما میتوانید برای ساخت انواع گلخانههای شیشهای و خرید لوله و ستون گلخانه به کارشناسان فروش ما در پتروگرایش تماس بگیرید.